มะเร็งช่องปากและลำคอ: ความเสี่ยงในการกลับมาเป็นซ้ำและวิธีการรักษา

มะเร็งช่องปากและลำคอเป็นโรคที่สามารถกลับมาเป็นซ้ำได้ โดยมีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดซ้ำของโรค ดังนั้นการรู้จักปัจจัยเสี่ยงและวิธีการรักษาที่เหมาะสมจึงเป็นเรื่องสำคัญที่ทุกคนควรทราบ

การแพร่กระจายและกลับมาเป็นซ้ำ

มะเร็งช่องปากสามารถแพร่กระจายได้หลายวิธี ได้แก่:

• การแพร่ไปยังอวัยวะข้างเคียง: เช่น คอ และส่วนต่าง ๆ ของช่องปาก – การแพร่ไปยังต่อมน้ำเหลืองที่คอ: เป็นวิธีการแพร่กระจายที่พบมากที่สุด – การแพร่กระจายไปยังกระแสเลือด: โดยทั่วไปพบไม่บ่อยนัก แต่สามารถเกิดขึ้นในกรณีที่มะเร็งมีความรุนแรง

วิธีการรักษาและความเสี่ยงในการกลับมาเป็นซ้ำ

การรักษามะเร็งช่องปากในระยะเริ่มต้นเมื่อยังไม่มีการแพร่กระจายของต่อมน้ำเหลือง (cN0-OSCC) สามารถทำได้หลายวิธี:

• การเฝ้าระวัง (Observation): เป็นการติดตามอาการเพื่อตรวจสอบความก้าวหน้าของโรค – การผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองที่คอ (Elective neck dissection): การตัดเอาต่อมน้ำเหลืองที่มีความเสี่ยงสูงออก – การฉายแสงรังสีที่ลำคอ (Elective neck irradiation): ใช้เทคนิคการรักษาเพื่อกำจัดเซลล์มะเร็ง – การรักษาร่วมกับการผ่าตัดและฉายแสง (Combined elective neck dissection and radiation therapy): ใช้การรักษาหลายรูปแบบร่วมกันเพิ่มประสิทธิภาพ

ผลการศึกษา

จากการศึกษาเชิงวิเคราะห์แบบ retrospective cohort ค้นพบว่า:

• อัตราการรอดชีวิตโดยรวม (overall survival): กลุ่มที่ใช้การเฝ้าระวังและการผ่าตัดมีอัตราการรอดชีวิตที่ดีกว่ากลุ่มที่ใช้การฉายแสงรังสีหรือการรักษาร่วมกับการผ่าตัดและฉายแสง

การลดความเสี่ยงในการกลับมาเป็นซ้ำ

การทำการผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองที่คอในระยะเริ่มต้น (Elective ND) มีแนวโน้มที่จะช่วยลดการกลับมาเป็นซ้ำและเพิ่มอัตราการรอดชีวิต โดยเปรียบเทียบกับการรักษาแบบล่าช้า (therapeutic ND)

• ลด locoregional recurrence: ลดโอกาสที่มะเร็งจะกลับมาในพื้นที่นั้น ๆ ได้ – ผลข้างเคียง: ควรระมัดระวังเนื่องจาก Elective ND อาจมีผลข้างเคียงมากกว่า

การดูแลและตรวจสอบ

การตรวจพบมะเร็งในช่องปากในระยะแรกมีผลดีต่อการรักษา แนะนำให้ดูแลรักษาช่องปากอย่างใกล้ชิด ด้วยวิธีการต่าง ๆ ได้แก่:

• การทำความสะอาดฟันให้ดี – การแปรงฟันอย่างถูกวิธี – การหมั่นพบทันตแพทย์เป็นประจำ

โดยรวมแล้ว มะเร็งช่องปากและลำคอสามารถกลับมาเป็นซ้ำได้ แต่การใช้งานรักษาที่เหมาะสมและการดูแลรักษาตั้งแต่เริ่มต้นสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการกลับมาเป็นซ้ำและเพิ่มอัตราการรอดชีวิตได้มากยิ่งขึ้น