ผลข้างเคียงของการฉายรังสีในผู้ป่วยมะเร็งตับและวิธีบรรเทา
การรักษาผู้ป่วยมะเร็งตับด้วยการฉายรังสีมีประสิทธิภาพในการทำลายเซลล์มะเร็ง แต่ก็มีผลข้างเคียงที่ผู้ป่วยอาจประสบได้เช่นกัน ผลข้างเคียงเหล่านี้สามารถแบ่งออกเป็นสองประเภทหลัก ได้แก่ ผลข้างเคียงเฉียบพลันและผลข้างเคียงระยะเรื้อรัง ดังนี้
ผลข้างเคียงเฉียบพลัน
ผลข้างเคียงเฉียบพลันอาจเกิดขึ้นตั้งแต่เริ่มการรักษาไปจนถึง 8 สัปดาห์หลังการฉายรังสี ผลข้างเคียงเหล่านี้รวมถึง:
- การเปลี่ยนแปลงของผิวหนังบริเวณที่ฉายรังสี เช่น ผิวหนังแดง แห้งตึง หรือเกิดอาการคัน
- อาการอ่อนเพลียและภูมิต้านทานต่ำจากการลดจำนวนเม็ดเลือดขาว
ผลข้างเคียงระยะเรื้อรัง
ผลข้างเคียงระยะเรื้อรังสามารถปรากฏหลังการรักษาแล้วนานหลายเดือนหรือหลายปี อาจเกิดจากการเสียหายของเนื้อเยื่อปกติ เช่น:
- ความผิดปกติของหลอดเลือดและเส้นเลือดฝอย
- อาการกระเพาะปัสสาวะอักเสบหรือลำไส้อักเสบเรื้อรัง หากมีการฉายรังสีบริเวณอุ้งเชิงกราน
วิธีบรรเทาผลข้างเคียง
การดูแลสุขภาพเพื่อบรรเทาผลข้างเคียงสามารถทำได้หลายวิธี รวมถึง:
1. การดูแลสุขภาพทั่วไป
- รับประทานอาหาร ที่มีคุณค่าทางโภชนาการ วิตามินและโปรตีนสูง เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง
- ดื่มน้ำ อย่างน้อยวันละ 2,000-3,000 cc เพื่อให้ร่างกายชุ่มชื้น
- รักษาความสะอาด ของร่างกายเพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ
- พักผ่อน ให้เพียงพอประมาณ 6-8 ชั่วโมงต่อวัน
- ออกกำลังกาย ตามความเหมาะสม
2. การดูแลผิวหนัง
- หลีกเลี่ยงการลบเส้นที่แพทย์ขีดไว้บริเวณที่ฉายรังสี
- หลีกเลี่ยงการโดนแสงแดดจัดหรือความร้อน/เย็นที่มากเกินไป
- ใช้สบู่ที่ไม่มีส่วนผสมของน้ำหอมเมื่อล้างผิว
- ควรใช้ครีมกันแดดที่มีค่า SPF15 อย่างน้อย 1 ปีหลังการรักษา
3. การจัดการอาการ
- แจ้งแพทย์หากมีอาการผิดปกติเช่น ปวดศีรษะ ปวดตามร่างกาย อ่อนเพลีย หรือเจ็บปาก
- ทำกิจกรรมที่ช่วยให้จิตใจสบาย เช่น อ่านหนังสือ หรือดูทีวี
4. การตรวจสอบสุขภาพ
- ให้ทำการตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น CBC สัปดาห์ละครั้ง เพื่อติดตามสุขภาพในขณะรับการรักษา
การดูแลตัวเองในระหว่างและหลังการรักษาด้วยการฉายรังสีสามารถช่วยลดผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นและปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยมะเร็งตับได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากคุณหรือคนที่คุณรู้จักกำลังเผชิญกับการรักษานี้ อย่าลืมปฏิบัติตามคำแนะนำดังกล่าวเพื่อสุขภาพที่ดีค่ะ!