เชื้อไวรัส HPV (Human Papillomavirus) เป็นกลุ่มของไวรัสที่สามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในเซลล์บนผิวหนังหรือเยื่อบุผิวของมนุษย์ โดย HPV มีลักษณะเป็นไวรัสขนาดเล็กที่ไม่มีเปลือกหุ้ม (non-enveloped) และมีจีโนมที่เป็น DNA สายวงกลม (circular double-stranded DNA) ขนาดประมาณ 8 กิโลเบส (kb).
HPV มีมากกว่า 100 ชนิดที่ได้รับการระบุ ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็นสองกลุ่มหลัก ได้แก่:
- HPV สูงความเสี่ยง (High-risk HPV): ชนิดนี้สามารถทำให้เกิดมะเร็งได้ เช่น HPV 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 เป็นต้น โดย HPV 16 และ 18 เป็นชนิดที่พบมากที่สุดและเป็นสาเหตุของประมาณ 70% ของมะเร็งปากมดลูก.
- HPV ต่ำความเสี่ยง (Low-risk HPV): ชนิดนี้มักทำให้เกิด Condyloma acuminata (รอยบุ๋มที่ไม่ร้ายแรง) เช่น HPV 6 และ 11 ซึ่งเป็นสาเหตุของเกิน 90% ของรอยบุ๋มที่บริเวณส่วนนอกของอวัยวะเพศ.
HPV ส่วนใหญ่แพร่กระจายผ่านการมีเพศสัมพันธ์และสามารถแพร่กระจายได้แม้ไม่มีการสอดใส่โดยตรง โดยสามารถเกิดการติดเชื้อได้จากการสัมผัสผิวหนังต่อผิวหนัง.